Reisverslag van Conny Jongbloed en echtgenoot Paul naar de provincie Iwate, Japan, augustus 2011
Yamada, 21 t/m 24 augustus 2011
Toen ik in 1995 voor het eerst in Yamada was, verloor ik op slag mijn hart aan dit pittoreske vissersdorp aan de Stille Oceaan. Gelegen aan de prachtige Rikuchu-kust, aan een idyllische baai met twee eilanden, lieve, vrolijke, hardwerkende mensen. Het grootste eiland van de twee werd in 1993 omgedoopt tot Holland Eiland: Oranda-jima. In 1993 werd herdacht dat 350 jaar daarvoor het VOC-schip de ‘Breskens’ in de baai van Yamada aanmeerde.
Sindsien ben ik er 13 maal geweest, steeds in goede en vrolijke tijden.
En toen kwam 11 maart 2011. Ik herinner het mij goed: het was een vrijdag en mijn man en ik waren allebei thuis. Een vriend van ons belde om te vragen ‘of wij de reportage over Japan al hadden gezien’. Wij hebben de televisie aangezet en die is 2 weken lang niet meer uit gezet.
Plotseling komt je leven in een ander perpectief, gaat de dagelijkse gang van zaken aan de kant en komt Yamada bovenaan de prioriteitenlijst.
In juni besloten we dat we onze vrienden in Yamada zouden gaan bezoeken.
Wij waren al van meerdere kanten gewaarschuwd: Yamada biedt een afschuwelijke aanblik en aan die waarschuwing was helaas niets teveel gezegd: we kwamen in een spookstad.
Het overgrote deel van het dorp biedt alleen maar de aanblik van funderingen van huizen
en andere gebouwen. Behalve het gemeentehuis zijn er nauwelijks oriëntatiepunten, ook
de hoofdstraat is geheel verdwenen (begin en einde zijn nauwelijks herkenbaar).
Het gemeentehuis en bijbehorende gebouwen zijn in tact, alsook grote delen van de wijken Orikasa en Nagasaki.
De wijk Orikasa is 60cm gezakt, ook Holland Eiland is gezakt. Als een tsunami komt, trekt het water zich eerst terug
en in de korte tijd waarop de tsunami daarna toesloeg, kon je lopen van Holland Eiland (oorspronkelijke naam: Grote Eiland) naar Kleine Eiland ernaast. Beide eilanden liggen een flink stuk de baai in en ertussen ligt toch wel een paar metertjes…… De treinstations zijn weg en verwacht wordt dat het spoor van Miyako (een grotere stad 25km ten noorden)
naar Yamada niet meer zal worden hersteld; er rijdt een bus tussen beide steden. Eén van
de Elementary Schools is door brand verloren gegaan, er vielen daarbij geen slachtoffers. De tsunami waar het gemeentehuis en het ervoorliggende gebied door getroffen werden, was 10,68m hoog, de golf in de wijk Funakoshi 21,40m.! Zo’n honderd jaar geleden werd Yamada ook door een tsunami getroffen (van bescheidener omvang); men heeft toen in Funakoshi herbouw gepleegd iets hoger de berg op en dat blijkt een wijze beslissing te
zijn geweest: dat ‘nieuwere’ gedeelte is dit keer bespaard gebleven.
Het prachtige verzorgingstehuis Seaside Karo in Funakoshi lag direct aan zee en werd compleet verwoest. Het casco staat weliswaar nog, maar het geweld van het water heeft afgrijselijke sporen nagelaten; de aanblik van het tehuis is zo aangrijpend, dat besloten is hiervan op onze website geen foto’s te plaatsen.
Bergopwaarts achter het verzorgingstehuis ligt één van de bases van vrijwilligerskampen, bij het Family Holiday Village.
Het mooie walvismuseum staat nog maar heeft schade opgelopen op de begane grond.
De Yamada Junior High Shool waar zoveel intensieve contacten mee zijn met het Christelijk Lyceum Zeist, is ook onbeschadigd (zie verder hieronder). Ook de andere twee scholen waar het CLZ contacten mee onderhoudt, Yamada Senior High School en Toyomane Junior High School, zijn in tact.
Het Gotouin ziekenhuis dat in het oude Yamada-ziekenhuis gehuisvest is, functioneert goed en inmiddels is er ook een tandarts.
Om 18.00uur is het donker in het voorste gedeelte van Yamada; er zijn geen huizen meer die verlichting geven.
Ik heb verteld over het medeleven in Nederland en in Zeist in het bijzonder, over hoe intens iedereen begaan is met de situatie, wat we als Stichting ‘De Hofreis’ gedaan hebben om geld in te zamelen al dan niet in samenwerking met andere Japan-liefhebbende organisaties, de gemeente Zeist, SGI, scholen, kerken, veilingen, individuele personen, en dat zovelen geld hebben gestort op onze rekening en dat wij er als Stichting trots op zijn dat we zoveel geld hebben kunnen overmaken.
Burgmeester Kiichi Numazaki vroeg mij om namens alle inwoners van Yamada zijn dank over te brengen aan iedereen die heeft bijgedragen aan de totstandkoming van de gift van € 15.000,00 euro. Dit bedrag werd grotendeels gebruikt voor voedselpakketten tijdens de stagnering van de aanvoer van pakketten, maar ook voor andere basisbenodigdheden.
Ook de directeur van de Yamada Junior High School sprak zijn dank uit aan de leerlingen en leraren van het CLZ die met hun sponsorloop dat indrukwekkende bedrag van € 12.000,00 hebben opgehaald. Het geld werd voornamelijk gebruikt om verloren gegane spullen in de verdwenen huizen van de leerlingen opnieuw aan te schaffen. De bedankbrieven vindt u elders op onze site.
Uw gift werd dus geweldig goed besteed, de dank en waardering is enorm groot!
En weest u ervan overtuigd dat er geen eurocent aan een strijkstok is blijven hangen!
Al uw giften zijn rechtstreeks bij de inwoners van Yamada terecht gekomen.
Er zijn 704 mensen omgekomen, waarvan 3 kinderen, 81 mensen worden nog vermist.
Onder de slachtoffers is ook voormalig burgemeester Takashi Kurosawa; tijdens zijn ambtsperiode werd de vriendschapsband met Zeist geïniteerd en ondertekend.
Er zijn zo’n 2.000 noodwoningen gebouwd, bijna iedereen is nu uit de opvangcentra weg. Noodwoningen worden voor 2 jaar gratis ter beschikking gesteld, GLW dient door de bewoners zelf te worden betaald. De woningen zijn klein, zien er goed uit en zijn voorzien van alle basisbenodigdheden. De huisjes staan in kleine en grotere groepen bij elkaar in rijen van acht, vooral buiten Yamada.
De grote supermarkt Bihan aan de hoofdstraat is gelukkig geheel hersteld en alles wat nodig is wordt er verkocht. De eigenaar van de supermarkt, Keizo Mase, heeft alle na de ramp nog bruikbare goederen weggegeven aan de inwoners. In de supermarkt is boven de hoogste schappen door de hele winkel een rij foto’s geplaats met inwoners van Yamada die een wens, gedachte of opbeurende tekst op een stuk papier hebben geschreven. Indrukwekkend, het deed ons even naar adem happen.
Vóór de supermarkt is er nu ook een mini winkelgallerij die ‘Smile Garden of Yamada’ is genoemd, twee benzinestations functioneren weer, de wegen zijn schoon en goed begaanbaar, scholen functioneren als vanouds.
De supermarktbus van Bihan en van Joice rijden elke dag rond. Speciaal voor de mensen in de tijdelijke huizen die ver van de supermarkt etc. wonen zoals in Ooura, Sekiguchi, Funakoshi etc.
Veel mensen zijn hun auto kwijt en moeten dus wel met de bus naar Miyako. Heel veel studenten uit Yamada gaan naar scholen in Miyako en dus zijn er bussen nodig. Het Rode Kruis heeft al 5 bussen geleverd en via een ander kanaal is een 6e bus van een andere hulproganisatie onderweg.
Er is indrukwekkend hard gewerkt om het puin te ruimen dat nu ter verdere verwerking op opslagplaatsen aan de zijkant van het stadje ligt; er wordt overal aan afvalscheiding van het puin gedaan. Zwaar puin wordt in enorme puinzakken gestopt en gestapeld in de kapot geslagen plekken van de tsunamimuren. Het puin ligt gestapeld op enorme bergen staal, hout, autowrakken, e.d. Het niet herbruikbare wordt verbrand. Het hout is doordrenkt met zout water; bij verbranding komen ongewenste oxydes vrij, dus verwerking daarvan laat nog op zich wachten.
De mannen die het puin ruimen, gebruiken hun lunchpauze om te slapen in hun auto/heftrucks/grijpers.
Van Yamada wordt gezegd dat het het gebied is waar het snelst is geruimd; er wordt met bewondering over gesproken.
De draad van het leven is eigenlijk wel weer opgepakt; men is er sterk, heel sterk.
Maar er is onbeschrijflijk veel (verborgen) leed. En zoals dat de Japanner eigen is, wordt dat niet gemakkelijk getoond. Men realiseert zich dat ieder ander ook leed en verdriet heeft en dat wordt gerespecteerd. Iedereen, jong en ouder, is bezig met het opnieuw leefbaar maken van Yamada. De solidariteit onderling is enorm en verdient enorme bewondering. Er is geen enkele sprake geweest van plundering, diefstal of soortgelijke verschijnselen die bij ons met afschuw van de lezer de voorpagina’s van de kranten halen.
De provincie Iwate stond op de derde plaats van ’s werelds ranglijst van belangrijke visserijgebieden. Het is niet te zeggen wanneer die positie weer heroverd kan worden; de vis die nu in het getroffen gebied gekocht kan worden, komt uit het uiterste noorden van Honshu.
Daiichi Nursery
Deze kinderopvang, eigendom van Chiefpriest Seisho Shimizu van de Ryusho Temple, ligt naast die tempel, op de hoogte van het gemeentehuis en is goed in tact gebleven. Een verslag van Tetsuo Abe, directeur van de crèche (met toestemming op de website geplaatst): op het schooltje zitten 106 kinderen waarvan er op 11 maart 105 aanwezig waren. De crèche was een aantal dagen gesloten vanwege een defect aan de electriciteit en watervoorziening. Na de reparaties ging de crèche weer open op: 11 maart.
De aardbeving trof het schooltje na het middagslaapje van de kinderen. De kinderen werden razendsnel naar hoger gelegen gebied direct achter het schooltje gebracht. Ouders die daartoe in staat waren, kwamen hun kinderen halen. Van één gezin kwam de vader zijn twee kinderen halen om naar hun moeder te gaan die werkt op een school in Fanukoshi. De vader en de kinderen kwamen om in de tsunami die volgde; de vader is nog niet teruggevonden. De moeder van een geestelijk zwakbegaafd jongetje kon haar kind niet tegenhouden toen
hij naar de vloedgolf toeliep. Wat zij toen heeft moeten aanschouwen kan niet in woorden gevat worden.
Met kinderen die niet door hun ouders/familie konden worden opgehaald (om uiteenlopende redenen), zijn de begeleiders 4 dagen in de crèche gebleven.
Wij hadden voor de kinderen een Nijntje schommelstoeltje meegenomen,
dat met grote vreugde in ontvangst werd genomen.
Foto’s van Yamada Daiichi Nursery: Yamada Daiichi Nursery
Yamada Junior High School
Deze school ligt hoog en werd voor schade bespaard. Na de beving hebben de leraren iedereen naar de playground gebracht, uit angst voor instortingsgevaar. Na de tsunami werd iedereen ondergebracht in de gymzalen. De leraren hebben hun uiterste best gedaan alle leerlingen rustig te houden en toen er inwoners uit Yamada ook naar de school kwamen om veiligheid te zoeken, realiseerden de leerlingen zich de ernst van de situatie. Alle leerkrachten zijn bij de leerlingen gebleven, ondanks het feit dat zij zelf niet wisten hoe het met hun eigen familie gesteld was. Het was er koud, het sneeuwde, electra was uitgevallen, er was heen voedsel/drinken en geen communicatie. Toen iedereen in de gymzaal was brak beneden in Yamada brand uit. Directeur Tsuyoshi Sasaki en onderdirecteur Wataru Iguchi moesten beslissen: weggaan of blijven; men besloot voor het laatste. Zij zagen de brand naderen, hoorden de ontploffingen, het was meer dan agfrijselijk.
Oud-leerlingen van de school hebben een aggregaat gebracht, dat zij 6 dagen hebben kunnen laten functioneren totdat alle leerlingen weg waren naar opvangcentra of, voor de gelukkigen onder hen, naar huis. Voor één leerling stond alleen oma te wachten om hem mee te nemen.
Eén van de gymzalen (buiten het gebouw zelf) werd als tijdelijk mortuarium gebruikt.
Foto’s van Yamada Junior High School: Yamada Junior High School
Algemeen: verzekeringen en uitkeringen: men kan zich verzekeren tegen natuurgeweld, maar dat wordt eigenlijk alleen gedaan door bewoners van stenen huizen en appartementen omdat dan de premie betaalbaar is. Als echter een gebied tot rampgebied wordt verklaard, dan zorgt de centrale overheid voor vergoeding. Tegen werkloosheid door natuurgeweld kan men zich niet verzekeren. Veel mensen zijn dan ook op zoek naar werk, bij uitzendbureaus in Miyako staan lange rijen werkzoekenden die veelal overrichterzake weer huiswaarts keren.
Er is nog geen uitsluitsel of op de verwoeste plekken herbouw zal plaatsvinden; de nationale overheid is op dit moment akkoord met repareren van gebouwen, maar niet met herbouw. Voor particuliere grondeigenaren geldt dat herbouw is toegestaan, maar de overheden adviseren negatief. Wij hebben in Yamada twee nieuwe gebouwen in aanbouw gezien.
In januari 2012 zal er helaas geen Junior Delegatie naar Zeist/NL komen.
Ik weet eigenlijk niet goed of wij al bekomen zijn van de shock van de situatie in Yamada en omgeving maar wij proberen het een plek te geven. Was het niet alleen de vreselijke aanblik, dan zeker wel de impact die de persoonlijke verhalen op ons had. Ontzettend. Geen woorden voor. Men was heel open tegen ons en op onze laatste avond waren we met veel vrienden bijeen. Door hun openheid naar ons, hoorde men ook onderling van elkaar wat hen was overkomen en hoe hun situatie is. We hebben gehuild en gelachen met elkaar, en dat was mede waarom wij gegaan zijn: onze vrienden blijk geven van vriendschap, óók (of juist) in tijden van afschuw. We hebben een bescheiden klein beetje vreugde kunnen brengen en dat was een prachtig resultaat van onze reis.
Dit is het verslag van een bijzondere reis. Een aangrijpende, indringende, verdrietige reis met een gouden randje: ik maak een diepe, diepe buiging voor de manier waarop men daar met de ongewenste situatie omgaat!
Conny A.W. Jongbloed
Foto’s van Yamada: Yamada